Stichting Carmelcollege zette twee leerlabs op naar het model van Leerling 2020. Ze zijn met ondersteuning van Schoolinfo bezig met differentiëren en digitale didactiek. Wat is het voordeel van een eigen leerlab en waar moet je rekening mee houden? “We willen mooie verhalen, geen dikke nota’s met adviezen.”
Maatwerk en persoonlijk leren zijn belangrijke doelen uit het beleidsplan Koers 2020 van Carmel. Met dat in het achterhoofd schreven diverse Carmel-scholen zich vorig schooljaar in voor een leerlab bij Leerling 2020. In een leerlab gaat een aantal docenten aan de slag met een vraagstuk rondom gepersonaliseerd leren en wisselen ze kennis uit. Sommige scholen visten echter achter het net omdat niet alle aanvragen konden worden gehonoreerd. Daarop besloot Carmel in eigen beheer twee leerlabs op te zetten. “Wij geloven in de werkwijze en vinden dat meer van onze scholen daarvan moeten kunnen profiteren”, zegt Peter Koopman, die voorzitter is van een speciale stuurgroep die Carmel voor dit project in het leven heeft geroepen.
Coaching
De stuurgroep besloot niet zelf het wiel uit te vinden. “Bij Schoolinfo zit veel ervaring met het op gang krijgen en houden van leerlabs, dus daar maken we gebruik van”, zegt Peter, in het dagelijks leven centrale-directielid van Pius-Canisius in Almelo. “We gebruiken het leerlabmodel van Leerling 2020 en laten de twee projectleiders die we binnen Carmel hebben geworven, door Schoolinfo ondersteunen.” Projectleider Dick Bijl vindt die ondersteuning prettig: “Een leerlab leiden is heel anders dan lesgeven. We hebben bijna wekelijks een sessie met onze coach. Die geeft sturing en feedback en leert ons bijvoorbeeld omgaan met de groepsdynamiek in een leerlab.”
Verschillende accenten
Naar het voorbeeld van Leerling 2020 doen aan elk Carmel-leerlab zes tot zeven schoollocaties mee. Nu de leerlabs een tijdje bezig zijn, blijkt dit inderdaad een goed aantal, zegt Dick: “Met minder scholen zit er te weinig variatie in de inbreng binnen het leerlab en met meer scholen wordt het moeilijk om elkaar allemaal met regelmaat te bezoeken.” De leerlabs leggen verschillende accenten: het ene werkt aan implementatie en borging van digitale didactiek in de klas, het andere aan differentiatie in de klassencontext.
Voortdurend in contact
Eveneens naar voorbeeld van Leerling 2020 is op elke deelnemende Carmel-school een kartrekker gezocht die binnen de school op zoek gaat naar medestanders. Vanwege de sleutelrol die ict vervult bij maatwerk en gepersonaliseerd leren is dit meestal een docent met interesse in ict. Vijfmaal per jaar komen alle leerlabscholen bij elkaar om de voortgang te bespreken en van elkaar te leren. Tussendoor staan de projectleiders voortdurend in contact met de scholen. Dick mailt, belt en bezoekt ‘zijn’ kartrekkers regelmatig: “Hoe gaat het? Waar zijn jullie mee bezig? Tegen welke vragen loop je aan en kan ik je koppelen aan een andere Carmel-school die daar ervaring mee heeft?”
Voordelen van een eigen leerlab
De beschikbaarheid van een compleet collegiaal netwerk is een van de voordelen van het werken met eigen leerlabs binnen een bestuur, zegt Peter. “Je kent elkaar, je spreekt dezelfde taal. Binnen Carmel wordt de koers breed gedragen, iedereen kent de begrippen die erbij horen. Dat praat een stuk makkelijker. Het maakt het ook iets eenvoudiger om je kwetsbaar op te stellen en te leren van collegascholen. Je hoort toch bij dezelfde familie.” Ook organisatorisch is het handig, aldus Dick: “Als je op hetzelfde ict-netwerk zit, is een e-mailadres zo gevonden en op SharePoint kun je makkelijk kennis delen.”
Frisse wind
Een zekere schaalgrootte is wel nodig om eigen leerlabs haalbaar te maken. Carmel is met 50 schoollocaties, 38.000 leerlingen en ruim 4300 medewerkers een van de grotere vo-besturen van ons land. Dat maakt de benodigde investeringen gemakkelijker te dragen. Peter: “Wij faciliteren de twee projectleiders ieder voor één dag per week en op elke school een kartrekker voor twee uur per week. Verder maken we kosten voor de ondersteuning door Schoolinfo en voor de inspirerende sprekers die we af en toe uitnodigen bij leerlabbijeenkomsten. Want als je alleen met scholen van je eigen bestuur werkt, moet je wel zorgen voor frisse wind van buiten.”
Kleine stappen
Inmiddels zijn de leerlabs van Carmel bijna driekwart jaar bezig. Concrete opbrengsten verwacht de stuurgroep in dit stadium nog niet, zegt Peter: “Werken in leerlabs leidt tot vooruitgang in kleine stappen. Je kunt niet verwachten dat de wereld er na drie weken ineens anders uitziet. Soms krijgen andere zaken op school even voorrang, dan ineens gaat het weer snel. Bovendien valt niet te zeggen of ontwikkelingen alleen door het leerlab komen. Wel staat voor mij vast dat het werken in leerlabs eraan heeft bijgedragen dat leerdoeldenken in korte tijd gemeengoed is geworden. Het is een olievlekje dat steeds groter wordt.”
Mooie verhalen
Op de langere termijn verwacht de stuurgroep wel degelijk tastbare resultaten van de Carmel-leerlabs, zegt Peter: “Alleen niet in de vorm van dikke nota’s met adviezen. Wat we willen, is mooie verhalen. Verhalen over concrete opbrengsten op leerlabscholen waar andere Carmelscholen hun voordeel mee kunnen doen. Niet alles in het leerlab zal een succes zijn: bij het werk in een lab hoort af en toe een ontploffinkje. Maar een heleboel zal wél werken en dat hopen we binnen Carmel te delen.”
Grote verschillen
Terugkijkend op de eerste maanden is de conclusie dat het vertrouwen binnen de leerlabs is gegroeid, maar dat de onderlinge verschillen groter zijn dan gedacht. Een les is dat de rol van de kartrekkers aandacht verdient, zeggen Peter en Dick. Daar moeten gericht mensen voor worden gezocht (“aanwijzen werkt niet”) die zodanig worden gefaciliteerd dat ze ook echt op de bedoelde dagen en tijdstippen beschikbaar zijn. Een vast dagdeel voor leerlabwerk is een goed idee. Ook is het verstandig iedere kartrekker een buddy te laten zoeken: “Een steun en toeverlaat, iemand om mee te sparren. Anders voer je zo’n eenzame strijd, tenzij je iemand bent met veel aanzien op school.”
Geest uit de fles
Over twee jaar zit het leerlabproject binnen Carmel erop, maar zowel Dick als Peter hoopt dat het daarmee niet eindigt. Dick: “Dit is niet zomaar een project: we hebben de opdracht meegekregen om deze manier van werken echt in te bouwen in de stichting.” Peter vult aan: “Binnen ons bestuur ontstaan steeds meer kennisallianties en dat zal hiermee zeker ook gebeuren. Je ziet nu al dat mensen in de leerlabs elkaar vinden. Enige aansturing zal wel nodig blijven, helemaal vanzelf gaat het niet. Maar de geest is uit de fles en die gaat daar niet meer in terug.”
Lees meer over de leerlabs in Carmel Magazine (pagina 8-11). Behalve aan de eigen leerlabs zijn er ook Carmel-scholen die meedoen aan een leerlab van Leerling 2020, o.a. Formatief.